Mocowanie ładunków- wytyczne odnośnie dobrej praktyki europejskiej

Każdy ładunek, który nie zostanie właściwie zamocowany na czas transportu może stanowić potencjalne zagrożenie; zarówno dla osób go przewożących, jak i dla innych osób postronnych. Dlatego też tak ważne jest przestrzeganie podstawowych zasad i nakazów mocowania ładunków. Wytyczne dotyczące dobrej praktyki mocowania ładunków w transporcie drogowym zostały przygotowane przez ekspertów rządowych oraz przedsiębiorstwa branżowe wyznaczone przez państwa członkowskie UE. Dokument został zatwierdzony przez Grupę Wysokiego Szczebla ds. Bezpieczeństwa Drogowego i stanowi on źródło wiedzy oraz informacji pomocnych podczas wdrażania bezpiecznych rozwiązań w zakresie przeprowadzania operacji przewozów transgranicznych. Co zatem warto wiedzieć o właściwym mocowaniu ładunków?

Dekalog najważniejszych zasady mocowania ładunków

Należy pamiętać o tym, że sam ciężar ładunku nie wystarczy do jego utrzymania w miejscu. Dlatego też ładunki należy mocować zawsze, niezależnie od ich masy, rodzaju i długości trasy, a załadunek i rozładunek powinien być przeprowadzany przez przeszkolonych pracowników. Należy też zdawać sobie sprawę z tego, że wadliwie zamocowany towar może mieć wpływ na kierowanie pojazdem, może doprowadzić do utrudnień w ruchu drogowym, a także być przyczyną wypadku, obrażeń a nawet śmierci. O pewnych podstawowych zasadach mocowania i rozmieszczania ładunków należy zawsze pamiętać i przestrzegać ich podczas wykonywania przewozów. Dokument przygotowany przez Grupę Ekspertów zawiera dziesięć najważniejszych nakazów mocowania ładunków, które w szczególności skierowane są do kierowców wykonujących przewozy, jednak dotyczą one także innych podmiotów zaangażowanych w transport, na których także ciąży odpowiedzialność za operację załadunku i rozładunku . I tak:

• konstrukcja pojazdu i jego nadwozie powinno być przystosowane do ładunków, jakie ma przewozić, a przed załadowaniem pojazdu należy sprawdzić czy urządzenia do mocowania ładunków, platforma oraz nadwozie nadają się do użytku i są w dobrym stanie,
• należy sprawdzić czy zostały spełnione zalecenia producentów samochodu i sprzętu mocującego,
• należy wybrać metodę mocowania odpowiednią do charakterystyki ładunku (na wybór sposobu zamocowania znaczny wpływ powinien mieć stopień sztywności ładunku),
• warto używać wyposażenia dodatkowego np. maty antypoślizgowe, taśmy, przekładki, listwy kątowe itp.
• ładunek należy zamocować w ten sposób aby uniemożliwić jego przesunięcie, przetaczanie lub przemieszczanie oraz aby nie mógł on spaść z pojazdu lub spowodować jego wywrotkę,
• w trakcie mocowania należy zachować szczególną ostrożność aby nie naruszyć przewożonych towarów,
• należy sprawdzić czy osprzęt do mocowania ładunków będzie odpowiedni do warunków podróży (warunków drogowych, pogodowych itp.),
• za każdym razem, gdy ładunek jest ładowany, rozładowywany lub ponownie rozmieszczany należy sprawdzić go pod kątem rozkładu ciężaru i ewentualnego przeciążenia (cięższe towary powinny znajdować się niżej, a lżejsze wyżej),
• jeśli to możliwe, należy dokonywać regularnych kontroli podczas podróży (obowiązkowo po każdym nadzwyczajnym zdarzeniu podczas jazdy),
• należy dostosować prędkość jazdy do panujących warunków (gwałtowne hamowanie, przyspieszanie, skręcanie, czy szybka zmiana pasa ruchu powodują, że ładunek działa na otoczenie z większą siłą).

Podstawowe sposoby mocowania

Wyróżniamy pięć podstawowych sposobów mocowania ładunków:

• mocowanie blokowe lub z użyciem rozpórek (elementy składowe ładunku opierają się o sztywne struktury skrzyni ładunkowej np. ściany przednie, boczne i kłonice, dodatkowo stosuje się materiały sztauerskie między opakowaniami np. palety, poduszki powietrzne, ramy rozporowe, listwy ukośne i poprzeczne, kliny i łożyska)
• ryglowanie (pojazdy wyposażone w łączniki skrętne)
• mocowanie za pomocą odciągów prostych (taśma z włókien sztucznych, łańcuch, lina stalowa, napinacz, siatki i płachty z odciągami, szyny przyłączeniowe, płyty mocujące pośrednie)
• mocowanie za pomocą odciągów przepasujących ładunek od góry (dociska się ładunek)
• kombinacje dwóch lub więcej sposobów mocowania

Jako osprzęt dodatkowy mogą być stosowane maty antypoślizgowe, przekładki z płyt, kantówki, rozciągliwa lub termokurczliwa folia, taśmy stalowe lub plastikowe, aluminiowe lub drewniane listwy kątowe, ochraniacze taśm, ochraniacze krawędzi, przekładki ochronne, czy dwustronne „jeże”.

Uwaga!!! Odnośnie niektórych szczególnych towarów stosuje się inne wymagania mocowania ładunków. Transport towarów niebezpiecznych (i ich mocowanie) wynika z wymogów międzynarodowych ustanowionych umową ADR.

Prawa fizyki a mocowanie ładunków

Zgodnie z podstawowymi prawami fizyki jeśli na ciało nie będą działały żadne siły, będzie poruszało się ono ze stałą prędkością po linii prostej. Zmiana prędkości ciała oznacza powstanie siły. Im większe odchylenie od normy, tym większa siła (siła z jaką oddziałuje ładunek podczas gwałtownego hamowania może być równa ciężarowi ładunku, a ładunek będzie napierał do przodu pojazdu). Dlatego tak ważne jest odpowiednie mocowanie ładunków w samochodzie oraz płynna jazda. Ważna jest także masa ciała i środek ciężkości ciała. Im wyżej znajduje się środek ciężkości ładunku, tym prawdopodobieństwo jego wywrócenia się po poddaniu go siłom jest większe. Zasada ta ma znaczenie w usytuowaniu i zamocowaniu ładunku na pojeździe. W wielu przypadkach nie wystarczy zatem zabezpieczyć towaru tylko przed przesuwaniem, ale także zastosować metody dodatkowe zapobiegające jego przewróceniu.

Transport multimodalny

Jeśli zamierzamy wykonywać transport multimodalny/kombinowany (przewóz jednostki ładunkowej w ramach jednego łańcucha transportowego przy użyciu różnych gałęzi transportu), musimy wziąć po uwagę, że podczas przewozów morskich i kolejowych występują inne siły (na morzu mogą działać siły we wszystkich kierunkach; najczęściej powstają podczas kołysania, w transporcie kolejowym powstają siły wzdłuż wagonu; najczęściej w sytuacji, gdy wagony uderzają o siebie po przetoczeniu z bocznicy). Ma to znaczenie dla zastosowania właściwego typu jednostki ładunkowej oraz innych układów unieruchamiających. W tym przypadku należy uwzględnić międzynarodowe kodeksy praktyki w transporcie morskim i kolejowym.

Podsumowując

Ładunki w transporcie drogowym muszą być odpowiednio zamocowane aby nie stanowiły zagrożenia dla kierowcy, pasażerów pojazdu, personelu obsługi (osób zaangażowanych w załadunek i rozładunek), innych użytkowników dróg, pieszych i samego towaru. Dlatego najważniejsze jest wcześniejsze zaplanowanie całej operacji aby uniknąć przykrych niespodzianek. Warto też pamiętać o tym, że załadowany pojazd nie może przekroczyć maksymalnych dozwolonych wymiarów, nacisków osi i masy brutto.

W przewozach międzynarodowych należy również znać przepisy w zakresie mocowania ładunków, gdyż w niektórych państwach członkowskich mogą się one różnić.