Ograniczenia biurokratyczne mogą doprowadzić do bankructwa polskich przewoźników

4/5 - (1 vote)

Problemy kierowców spoza UE z uzyskaniem zaświadczeń z ZUS

  1. Zaświadczenie tylko dla osób mieszkających w Polsce na stałe
  2. Niejednoznaczna interpretacja przepisów
  3. Dlaczego teraz trudniej otrzymać kartę A1?
  4. Podsumowanie

Problemy kierowców spoza UE z uzyskaniem zaświadczeń z ZUS

 

Deficyt kierowców zmusza polskie firmy transportowe do zatrudniania pracowników ze Wschodu. Od pewnego czasu rodzimi przewoźnicy nie mogą jednak czuć się pewnie, gdyż cudzoziemcy spoza Wspólnoty mają problem z uzyskaniem niezbędnego w transporcie międzynarodowym zaświadczenia A1. Polskie Zakłady Ubezpieczeń Społecznych coraz częściej odmawiają obywatelom państw trzecich wydania takich dokumentów. Barierą są tu niejednoznaczne przepisy unijnego prawa i różne jego interpretacje.

Pracodawcy zastanawiają się co będzie dalej z ich firmami, dla których ukraińscy czy białoruscy kierowcy są często „ostatnią deską ratunku”. Martwią się również kierowcy zza wschodniej granicy legalnie zatrudnieni w Polsce, których byt może być teraz mocno zagrożony. Zaskakujące jest to, że do tej pory karty A1można było otrzymać bez najmniejszego problemu. Skąd nagle taka zmiana w zachowaniu urzędników? Nie można bynajmniej upatrywać jej w zmianie przepisów, bo takich po prostu nie było.

  1. Zaświadczenie tylko dla osób mieszkających w Polsce na stałe

W Polsce brakuje kierowców zawodowych. Ich deficyt szacuje się na 100 tyś. osób. Rodzimi przewoźnicy coraz częściej na to stanowisko zatrudniają kierowców z zagranicy (szczególnie z Ukrainy i Białorusi). W ubiegłym roku świadectwo kierowcy zostało wydane dla ponad 40 tyś. obcokrajowców (tylko w III pierwszych kwartałach tego roku liczba ta jest już znacznie większa). Jednak polskim przedsiębiorcom coraz trudniej będzie zatrudniać cudzoziemców ze względu na ograniczenia biurokratyczne.

Mowa tu przede wszystkim o zaświadczeniach A1 wystawianych przez Zakłady Ubezpieczeń Społecznych. Zaświadczenia te potwierdzają odprowadzanie składek na ubezpieczenie społeczne w danym państwie członkowskim (wprowadzono je w 2014 r. na terenie wszystkich państw wspólnotowych). Karta może zostać wydana jeśli spełnione są przepisy unijne. W branży transportowej formularz zaświadczenia muszą posiadać przy sobie kierowcy delegowani do pracy za granicą na terenie Unii Europejskiej. Należy zadawać sobie sprawę z tego, że bez ważnego zaświadczenia przewoźnik nie może wysłać kierowcy poza granice Polski. Za brak stosownych dokumentów grożą wysoki kary finansowe a kierowca może otrzymać zakaz dalszej jazdy.

I tu pojawia się istotny problem w przypadku firm zatrudniających pracowników pochodzących spoza UE. Wcześniej z otrzymaniem zaświadczenia nie było większego kłopotu, wystarczyło wypełnić w urzędzie odpowiedni druk (w formie opisowej należało nakreślić sytuację zawodową i rodzinną  obcokrajowca). Teraz jednak aby takie zaświadczenie uzyskać obywatele państw trzecich zatrudnieni w polskich przedsiębiorstwach muszą udowodnić, że legalnie zamieszkują nasz kraj (mają tu dom, majątek i rodzinę). Zmieniły się w związku z tym druki o wydanie zaświadczeń. Pytania są teraz bardzo szczegółowe i poruszają szereg różnych wątków aby ustalić czy cudzoziemiec mieszka na stałe w Polsce.

  1. Niejednoznaczna interpretacja przepisów

ZUS bada sytuację każdej osoby indywidualnie w oparciu o ogólną ocenę wszystkich dostępnych informacji. Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. należy bowiem ustalić ośrodek interesów życiowych zainteresowanego. Ale urzędnicy niestety różnie interpretują przepisy, które są po prostu niejednoznaczne. Nie określono w nich bowiem jaki powinien być czas trwania i ciągłość pobytu na terytorium państwa członkowskiego, charakter i specyfika wykonywanej pracy, czas trwania umowy o pracę, sytuacja mieszkaniowa czy więzi rodzinne wnioskodawcy. Wszystko to doprowadza do sytuacji, w której niektóre oddziały blokują wydawanie druków, mimo tego, że pracownik jest zatrudniony legalnie i są za niego odprowadzane należne składki.

  1. Dlaczego teraz trudniej otrzymać kartę A1?

Co ważne nie zmieniły się żadne przepisy w tej sprawie, a jedynie nastąpiła zmiana podejścia polskich urzędników. Przedstawiciele ZUS nie dają jasnej odpowiedzi, dlaczego teraz trudniej o karty A1. Stanowisko ZUS może jednak wynikać z nasilonych kontroli kierowców na Zachodzie (po wprowadzeniu przepisów o płacy minimalnej dla zagranicznych kierowców). We Francji istnieje w związku z tym wymóg posiadania zaświadczenia A1 w pojeździe, w Niemczech i Austrii w postaci pliku elektronicznego.

Oddziały ZUS coraz częściej otrzymują od zagranicznych służb kontrolnych prośby o dodatkowe postępowanie wyjaśniające co do miejsca zamieszkania danego pracownika. Właśnie te wątpliwości zagranicznych instytucji spowodowały najprawdopodobniej inną interpretuję przepisów w polskich urzędach. Teraz Inspektoraty ZUS wymagają dodatkowych dokumentów poświadczających zameldowanie, umowę najmu lokalu, oświadczenie o zamiarze pozostawania w Polsce, a także dokumenty przedstawiające sytuację życiową i rodzinną obcokrajowca.

  1. Podsumowanie

Druki A1 potwierdzają, że przewoźnik płaci składki ubezpieczeniowe za kierowców, którzy przewożą towary za granicę. Warunkiem otrzymania zaświadczenia jest legalne zamieszkanie w Polsce. Niestety w przypadku cudzoziemców z Europy Wschodniej zatrudnionych w polskich firmach transportu międzynarodowego takie zaświadczenie od pewnego czasu trudno otrzymać. Nie zmieniły się jednak przepisy, a ich interpretacja

Ograniczenia te mogą doprowadzić niestety wielu polskich przewoźników do bankructwa. Kierowcy ze Wschodu byli bowiem w pewien sposób odpowiedzią na deficyt rodzimych pracowników. Kiedy i ich zabraknie, nie będzie po prostu miał kto jeździć.

Informacja za: www.zmpd.pl, www.pb.pl, www.zus.pl, www.log24.pl, www.rp.pl